Woppy van der Velde

Op deze pagina vind je stapsgewijze beschrijvingen van de technieken die ik gebruik.

Het wil je een idee geven van de werkwijze, zodat je - mocht je in de verleiding komen om dit ook te gaan doen - hier een start vindt om uiting te geven aan de ideeën die in je opborrelen. Het is een uitnodiging voor jou om daadwerkelijk in actie te komen en de technieken verder uit te zoeken, uit te werken en vooral te experimenteren.

Doe er je voordeel mee!

Na het maken van de vorm in was, wordt het bronzen beeld verkregen via de Verloren gietwas methode. De gebruikte was hiervoor is doorgaans gietwas of boetseerwas.

De volgorde is in het kort:

1. Een wassen model krijgt wassen giet- en ontluchtingskanalen.
2. Het wassen model wordt in een vuurvaste massa ingebed.
3. waarna de was eruit wordt gesmolten en de resterende mal gedroogd.
4. In de mal - de ontstane holte - wordt vloeibaar brons gegoten.
5. Na afkoeling worden de giet- en ontluchtingskanalen afgezaagd en blijft een bronzen afgietsel over.
6. Nadat het gietsel uit de mal verwijderd is.
7. Het gietsel wordt afgewerkt door gaten dicht te hameren of te lassen, uitsteeksels weg te slijpen.
8. Het gietsel wordt vervolgens naar wens afgewerkt.

Snijden en hakken - Dit is een techniek waarbij materiaal wordt verwijderd uit een ruw blok. Dit in tegenstelling tot boetseren waarbij een zacht en kneedbaar materiaal wordt toegevoegd aan een eerste dragende structuur.

Eenmaal verwijderd materiaal kan niet meer toegevoegd worden. Er wordt dus ook meestal vooraf een model gemaakt op schaal uit een gemakkelijk te bewerken materiaal om verrassingen uit te sluiten. Als materiaal voor een model is gasbeton, oasis en polystyreen goed bruikbaar. Stof van gasbeton is zeer schadelijk voor de longen en gasbeton moet dus alleen met de grootste zorg worden gebruikt.

De omvang van het uiteindelijke beeld wordt bepaald door de vorm en grootte van het ruwe blok, tenzij een beeld wordt samengesteld uit afzonderlijke elementen die later worden verlijmd.

Het hakken van slanke, uitstekende vormen is een uiterst nauwkeurige en tijdrovende bezigheid. Steen bezit van nature geen trekvastheid en kan dus slecht weerstand bieden aan de kracht van het hakken. Bovendien is aan de buitenkant veelal niet te zien wat er zich in de steen bevindt aan verontreinigingen. Omdat tijdens het hakken trillingen optreden in de steen, kunnen dunne slanke vormen niet met de beitel gehakt worden.

Voor het hakken moet de steen goed vastgezet zijn. Vanwege de vreemde vormen eist dit elke keer weer een aparte oplossing. Inklemmen in een houten klem (bv van een workmate) werkt vaak uitstekend. In vele gevallen kan worden volstaan door de steen te plaatsen in een zandbed (zandzakken, zandbakken). In het uiterste geval wordt de steen voor een deel in gips gegoten, zodat er weer een klembaar deel ontstaat. Ingieten in gips biedt ook een oplossing voor dunne slanke vormen, omdat de steen steun krijgt door het gips en minder kan trillen.

Bij het werken met de steen komen bepaalde problemen steeds weer terug. Een aantal veel gebruikte technieken worden in detail verder beschreven.

De kenmerken van het beeldhouwwerk worden deels bepaald door het oppervlak en de eigenschappen van het gebruikte materiaal. Hout is b.v. tot meer details te bewerken dan steen. Ook de kleur en de oppervlaktestructuur worden grotendeels bepaald door het materiaal.

[ www.roozendael.nl ]

Traditie container versus beeldende keramiek - Om bij de eerste hoofdvorm te beginnen - het handvormen van potten/containers (ongebakken en later gebakken) - staat aan de wieg van het ontstaan van de mensheid. Uiteraard stond in het verleden de gebruiksfunctie centraal, maar de vorm en vooral de decoratie laten zien dat de pottenbakkers uit het verleden altijd meer wilden dan alleen een pot voor het gebruik.

Er worden vandaag de dag veel containervormen gemaakt zonder een directe gebruiksfunctie. Er wordt wel gezegd dat dit de meest abstracte kunst is. Deze vormen zijn afgeleid van een "gebruikscontainer" vorm met een eeuwenoude traditie en niet van een figuratieve traditie zoals bij de beeldhouw- en schilderkunst.

Uiteraard zijn er veel handgevormde containers met een gebruiksfunctie, ook vandaag de dag nog (de Blokker staat er vol mee). Beide soorten potten/containers (gebruiks- versus geen gebruiksgoed) kunnen in mijn ogen een duidelijke artistieke waarde bezitten. Mede vanwege de gebruiksfunctie (of de relatie daarmee) wordt deze keramiek nog vaak als "the lesser arts of life" 1) gezien.

Het maken van objecten met klei zonder een duidelijk gebruiksdoel (figuratief of non-figuratief) heeft ook een zeer oude traditie 2). Mensen hebben schijnbaar een innerlijke drang tot het maken van objecten en klei kan daarbij een belangrijke rol spelen (als tussenvorm zoals bijvoorbeeld bij het maken van bronzen beelden of gebakken/ongebakken als eindproduct).

Dit soort keramiek ligt meer in de traditie van de beeldhouwkunst (en de architectuur) en kan (vanzelfsprekend) een artistieke waarde bezitten. Maar ook hier is vaak sprake - evenals van de gehele beeldhouwkunst - van een soort inferioriteit aan de schilderkunst. Deze inferioriteit wordt wellicht veroorzaakt door het feit dat de realiteit door de keramist en/of beeldhouwer niet zoals door de schilder zo duidelijk wordt geïnterpreteerd en omgezet van de drie-dimensionale werkelijkheid naar de twee dimensies van het schilderij.

Toch interpreteert ook de keramist/beeldhouwer de realiteit en kopieert hij/zij niet alleen de werkelijkheid (ook bij zuivere figuratieve objecten), zoals critici soms beweren.

1. William Morris gebruikte de term in "The lesser arts of life" voor keramische objecten in zijn lezing uit 1882.
2. Het tot nu toe oudste gevonden gebakken kleibeeldje is de "venus van Dolni Vestonice" van circa 25.000 jaar v. Chr.